Het heideveld van het volk bloeit weer

ROZENDAAL – QUIRIJN VISSCHER

De heideschouw van de Geërfden van Velp op het Rozendaalse Veld is meer dan een jaarlijks ritueel. “Het moet een vrije plek blijven.”

Een nieuw bloeiseizoen, een nieuwe heidecommissaris. Bert Kiljan kijkt zaterdag- avond vanonder zijn strohoed goedkeurend over de zonovergoten paarse velden van het Rozendaalse Veld. De heide staat er fraai bij dit jaar.

In 1921 droegen inwoners van Velp het veld over aan de gemeente Rheden. Onder voorwaarden. Nog elk jaar bekijken dorpelingen bij de heideschouw of er volgens afspraak wordt beheerd. Een antiek ritueel?

Veel houdt de schouw op het oog niet in. Er worden geen lijsten afgevinkt. Op een boerenkar rijden een aantal Geërfden van Velp en wethouders van Rheden en Rozendaal over de hei naar de brandtoren. Een ecoloog vertelt over vernatting van de hooggelegen hei door een grondlaagje dat spontaan ontstaat. ‘Net schoensmeer’.

Rhedens wethouder Nicole Olland vertelt over een nieuw beheerplan. Gek eigenlijk. Dit is Rozendaal. Dan wordt er geborreld in de avondzon.

De jaarlijkse bijeenkomst van de Geërfden is meer dan een gezellig ritueel rond een middeleeuwse geschiedenis met hei, zand en een jeneverbesbos. “Het Rozendaalse Veld is een zeldzame vrije plek op de Veluwe”, zegt Kiljan uit Velp. “Hier mogen honden nog loslopen op een deel van de heide. Mensen met modelzweefvliegtuigjes mogen er vliegen. Imkers hebben een eigen plek.”

Het gezamenlijke gebruik van de hei vloeit voort uit de geschiedenis. Niet alleen kasteelheren in Velp (Biljoen) en Rozendaal hadden voor het zeggen op de Veluwe. Kleinere grondbezitters ‘met een erf’ beheerden samen met hen sommige woeste gronden. Samen vormden ze de Geërfden. Om dreigende versnippering van het Rozendaaldse Veld te voorkomen, droegen de Geërfden het in 1921 over aan hun gemeente: Rheden. Ook al ligt het in Rozendaal.

Anno 2016 plukken vele hondenliefhebbers en hondenuitlaatbedrijven rondom Arnhem hiervan nog de vruchten. Op een drol meer of minder wordt hier niet gekeken. Kraaien en zwijnen ruimen ze wel op. Een zeldzaamheid op de Veluwe, zegt Kiljan.

Als kersverse heidecommissaris maakt hij plannen om de dorpsgemeenschap van Velp tot in de verre toekomst te blijven betrekken bij ‘haar heide’. En Rozendaal dan? Die gemeente gaat hoogstens over de kapvergunningen, indien nodig, zoals bij de aanleg van de zandverstuiving. “Ook Rozendalers zijn hier welkom”, zegt Kiljan. “Iedereen is welkom op het Rozendaalse Veld.”

Rheden heeft hier contractueel voor te zorgen. En Kiljan ziet dat het anno 2016 nog altijd goed gaat. “Mooi, hè?”